Áo Trắng Học Tṛ

 Lê Minh

“Chẳng ai biết đến mẹ tôi, bạc phơ mái tóc bên trời hoa mơ.  C̣ng lưng gánh chịu gió mưa,... Áo nâu mẹ vẫn bạc bên nắng chờ.”  (Đồng Đức Bốn - Trở Về Với Mẹ Ta Thôi)

 

Phạm Hoài Nam đến với tôi do lời giới thiệu của một bạn trong Hội ảnh PSCVN,

anh đến rồi đi trong khoảnh khắc như cơn gió thoảng.

 Gặp nhau vào buổi chiều đầu đông trong quán ăn êm ả vắng người, bên tách cà phê ấm,

chúng tôi tṛ chuyện thân mật như đă biết nhau từ thủa nào. Có phảinhững  kẻ đồng điệu

dễ cảm thông ?

 Phạm Hoài Nam hoặc gọi ngắn gọn là Hoài Nam kể lại, sau biến cố 1975, anh  chỉ cậu bé

nhỏ dại, tuổi thơ theo vận nước nổi trôi. Năm 1983, lúc đó Nam mới 8 tuổi cùng người  chị

đă là thuyền nhân, may mắn đến được bến bờ, tạm trú tại  Pulau Bidong (Nam Dương) gần

một năm trường. Sau đó, họ đă được người anh ruột ở Minesota bảo trợ. Nam lớn lên  và

sinh sống tại quê người giá lạnh hơn 3 thập niên qua.

 Cái tên Hoài Nam như một định mệnh đeo đuổi anh trong từng hơi thở. Trên quê hương 

thứ hai, phấn đấu học hành, Nam tốt nghiệp đại học về Tiếp thị, anh cần cù làm đủ mọi việc 

với ư chí tạo chút vốn liếng, cùng đầu tư với anh em trong nhà về bất động sản, một số cơ 

sở thương mại. Hiện nay, Nam đang quản trị 3 trung tâm nha khoa nơi anh sinh sống.

 Dù đời sống văn minh cơ khí luôn bận rộn,  nhưng luôn nhớ về nơi chốn anh đ đánh mất 

tuổi  ấu thơ. Người bạn đời, Quỳnh Thư, một người mẫu ảnh, có vóc dáng mảnh mai, nét

đẹp hoài niệm. Hai người hạnh phúc đem lại cho đời hai cháu trai, Phạm Hoài Việt và

Pham Hoài  Vinh.

 “Từ thủa học tṛ, em đă say mê nhiếp ảnh, tự học sử dụng chiếc máy Minolta cũ để phát triển sở thích của ḿnh,” Hoài Nam

 thố lộ. “Lúc đó chưa có máy số (digital), Nam tự  học chụp ảnh bằng phim, tráng phim và rửa ảnh đen trắng trong pḥng tối.”

 Năm 1993, Hoài Nam về thăm quê hương lần đầu, anh lạc lơng nơi chốn phồn hoa đô thị, thích t́m đến những mảnh đời lẻ loi thiếu may mắn. Có một lần, Nam đă thăm viếng viện mồ côi Phú Mỹ, chứng kiến những mảnh đời bất hạnh, sống  vật vờ, nương tựa  hoàn toàn vào  t́nh thương của các nữ tu.

 

 

“Cho tôi nhớ lại hương tóc mềm, gió chiều tỏa hương vai ấm. Đêm mơ thấy t́nh đi nhè1 nhẹ, mà nhớ em ngày xa săm.” (Trần Quang Lộc – Cho Tôi Lại Từ Đầu)

 

H́nh ảnh của những đứa trẻ bơ vơ, kém may mắn hơn Hoài Việt và Hoài Vinh, gây xúc động tận đáy ḷng anh, thôi thúc Nam phải thực hiện một việc ǵ, đem lại chút hạnh phúc trong tầm tay, an ủi phần nào  những thân phận hẩm hưu của trẻ mồ côi, luôn ẩn hiện trong tâm trí anh.   

Hoài Nam dự thảo một hành động cụ thể, chọn cho ḿnh con đường độc đáo trong chiếc áo trắng đơn sơ làm đề tài cho những bộ lịch, vừa thỏa măn được ước nguyện, vừa dùng lịch để gây quĩ giúp đỡ các trẻ em Viện Mồ côi Phú mỹ. Sau này, công việc thiện lan rộng đến những  viện mồ côi ở nhiều nơi xa chốn kinh thành. Những bộ lịch Áo Trắng đă nhanh chóng được sự đón nhận từ những người yêu nét đẹp đơn sơ với tâm hồn hướng thiện, từ trong và ngoài nước.

 

“Lời hẹn ước em nghiêng đầu tóc xơa. Để than van sầu thiên cổ theo nhau. Hồn tuổi trẻ bay trở về giữa dạ. Nhờ dung nhan em bất tuyệt xuân đầu.” (Bùi Giáng - Gịng Sông)

 

“Yêu văn thơ từ thủa học tṛ. Hàn Mạc Tử, Phạm Thiên Thư…., nhất là Huy Cận đă ảnh hưởng đến h́nh ảnh của em, ”Hoài Nam tâm t́nh. “Lớn lên ở  quê người, đôi khi cảm thấy lạc lơng, h́nh ảnh áo trắng cho em được sống với ḷng ao ước có được một tuổi thơ trên quê hương ḿnh, dù đó chỉ là giấc mơ thôi. Theo năm tháng, trong tâm tư Nam, h́nh ảnhchiếc áo trắng thư sinh đă trở thành biểu tượng cho một quê hương mà em vẫn thường tưởng nhớ.”

 Nếu “Áo trắng” của Huy Cận, từ thập niên 1940 cho đến ngày nay, thu hút hàng triệu con tim trong lứa tuổi học tṛ, chắc hẳn Phạm Hoài Nam không thoát ra khỏi hệ lụy quyến rũ này.

 

Áo trắng đơn sơ mộng trắng trong 
Hôm xưa em đến mắt như ḷng 
Nở bừng ánh sáng - Em đi đến 
Gót ngọc dồn hương, bước toả hồng

Em đẹp bàn tay ngón thon thon 
Em duyên đôi má nắng hoe tṛn 
Em lùa gió biếc vào trong tóc 
Thổi lại pḥng anh cả núi non.

Em nói, anh nghe tiếng lẫn lời 
Hồn em, anh thở ở trong hơi 
Nắng thơ dệt sáng trên tà áo 
Lá nhỏ mừng vui phất cửa ngoài.

Đôi lứa thần tiên suốt một ngày 
Em ban hạnh phúc chứa đầy tay 
Dịu dàng áo trắng trong như suối 
Tỏa phất đôi hồn cánh mộng bay

                (Áo Trắng, thơ Huy Cận)

 

Tôi nép thân trên mảnh thuyền mong manh sương gió. Như một người t́m đường về nơi đáy mồ. Tôi bước đi v́ không muốn làm kẻ tội đồ,

v́ tôi muốn lại kiếp con người, muốn cuộc đời c̣n có những nụ cười.  (Nam Lộc - Xin Đời Một Nụ Cười)

 Từ 1996, Hoài Nam đă thực hiện lịch Áo Trắng liên tục trong 18 năm qua.  Mỗi bộ lịch mang một chủ đề khác nhau. Hoài Nam chọn người mẫu và in ấn đều thực hiện tại quê hương thứ hai, nơi anh và gia đ́nh đang sinh sống.

Duyên kỳ ngộ không hẹn mà gặp Tăng Thanh Hà trong chuyến công tác từ thiện miền Tây, Nam Bộ. Ngoài vóc dáng thuần Việt, Hoài Nam c̣n nh́n ra một Tăng Thanh Hà đầy nhân ái  tỏa lập bối cảnh sân khấu, đèn mầu mà cô thường xuất hiện

 

“Có tiếng rao sao nghe lạc lỏng giữa phố chiều lao xao, có tiếng rao nghe xơ xác xanh xao khuất sau hàng phố cao.”

(Vơ Thiện Thanh - Tiếng Rao)

Nam không cần “lột trần”  chủ đề  để có thể t́m được vẻ đẹp bên trong của người mẫu. Tác phẩm của Hoài Nam hoài cổ,

đôi lúc gợi cảm kín đáo qua chiếc áo dài trắng thuớt tha. Nam đă mời Hà làm người mẫu cho bộ lịch 2013 với chủ đề “Ước Mơ” và được nhận lời.

 Tháng 10 năm 2012, anh trở  lại Việt Nam trong 4 ngày chỉ để thực hiện lịch Áo Trắng đặc biệt với Tăng Thanh Hà trước khi nàng lên xe hoa, một người mẫu, diễn viên thùy mỵ, được giới trẻ Việt Nam mến mộ.

 

 

“With compassion in our heart, every thought, word and deed can bring about a miracle.”  (Thich Nhat Hanh)

Nam đă cùng Hà đi t́m quê hương qua h́nh ảnh mẹ già Việt Nam, đầu tóc bạc phơ, một nắng hai sương, tần tảo ngược xuôi

 nuôi con, giúp cháu. Anh t́m đến những đứa trẻ lang thang bên hè phố, lam lũ trong những ngơ hẻm tối tăm, trong những căn nhà ổ chuột vùng ngoại ô  để làm đề tài cho bộ lịch mới.

 “Bất  luận thân phận  hay mảnh đời ra sao, mỗi người cần sống với ước mơ. Ước mơ có thể nuôi dưỡng lư trí vươn lên và cho ta một ư hướng để sống. Riêng Nam có những ước mơ, hoài niệm về một tuổi thơ bị đánh mất v́ hoàn cảnh đất nước, một ước mơ về tương lai tỏa sáng đến những thân phận kém may mắn. Hơn nữa, Nam muốn thay mặt cho những thân phận này để nói lên những ước mơ của họ.” Hoài Nam nói trong cơn xúc động.

 Hơn 18 năm qua không mệt mỏi, , Hoài Nam đă vẫn giữ được tâm nguyện, anh chuyển trực tiếp tất cả lợi nhuận từ việc bán lịch để giúp trẻ em mồ côi tại quê nhà. Số người thưởng lăm tài nghệ của anh âm thầm gia tăng.

Nếu có một “showbiz” sống động, thời trang  trùng tên, thường t́m thấy họ trong ánh đèn mầu, trên nhiều trang mạng tại Việt Nam, th́ h́nh ảnh đó không phải  là  Phạm Hoài Nam của Áo Trắng. 

 

 

“Nghiêng xuống tuổi thơ tôi, bóng chùa như truyện cổ.  Nghiêng xuống ḍng sông tôi, bóng chùa là nỗi nhớ.”  (Phan Kỷ Sửu –

Mái Chùa Quê Hương)

Nam sống rất b́nh dị, khiêm tốn, thầm lặng, ít ai biết anh là một tay chơi ảnh đen trắng đầy sáng tạo. Người ta chỉ có

thể t́m  được Phạm Hoài Nam trong trang nhà  Áo Trắng www.aotrang.com.

Ngày ngày trông nom cơ sở kinh doanh hùn hạp với người anh là nha sĩ, cùng Quỳnh Thư, Nam dành nhiều th́ giờ chăm  sóc 2 cậu con trai c̣n trong tuổi học tṛ. Thời gian c̣n lại, anh ngụp lặn trong sở thích nhiếp ảnh, nghiên cứu,t́m đường nét  độc đáo,  tạo chủ đề mới cho lịch Áo Trắng kế tiếp.Cách chọn mẫu, tạo cảnh của Hoài Nam ở một góc trời riêng biệt. Không hiếm  nhiếp ảnh gia đi trước anh đă chọn đề tài áo  trắng làm chủ đề  trong ảnh đen trắng, nhưng chưa mấy ai miêu tả được nét áo trắng đơn sơ nổi bật như anh.

 

Bóng dáng Quỳnh Thư.

 

Ảnh đen trắng của Nam mang nét hoài cổ, đượm nét buồn man mát cho số phận của những kẻ thiếu may mắn, luôn tiềm ẩn trong trí nhớ anh. Mỗi ảnh là một tương phản như trắng và đen.  Cách tạo bố cục ảnh  của Hoài Nam c̣n cho người thưởng lăm nhận ra sự tương phản, cách biệt trong đời sống hàng ngày, tương phản về xă hội, giữa kẻ may mắn và ngườikhông,  luôn pha trộn trong khung cảnh đượm mầu quê hương. Có người nhận xét một số ảnh thiếu nữ Áo Trắng của Phạm Hoài Nam cho phép người ta hồi tưởng đến tác phẩm hiếu Nữ bên Hoa Huệ của Họa sĩ Tô Ngọc Vân vào thời tiền chiến.

 Nhiếp Ảnh Gia Đặng Ngọc Thái, một người chơi ảnh đen trắng nổi danh trong giới nhiếp  ảnh Việt nam và quốc tế, khi xem ảnh Áo Trắng của Nam, ông không cần suy nghĩ, đưa ra nhận xét “ Xem ảnh của Phạm Hoài Nam thật ấn tượng. Cái trực cảm đầu tiên khi xem h́nh của anh, đó là sự sang trọng, những h́nh ảnh đen trắng được miêu tả trong từng tà áo dài tinh khiết trong sắc độ trắng đen cùng những phông nền mờ nḥe đưa ta trở lại những kỷ niệm, kư ức êm đềm cũng như những mảng cuộc sống đă phần nào gắn in trong cuộc đời ta với quê hương, đất nước Viêt nam. Ảnh đen trắng là thể loại ảnh rất nhiều người thích, nhưng không phải ai cũng có thể thành công được, bởi những thể hiện chỉ được miêu tả, diễn đạt qua sắc đen và trắng với những bước chuyển của những phần xám thật tinh tế ...  Những bức h́nh của Nhiếp Ảnh Gia Phạm Hoài Nam đă thật thành công với ḷng mê say và dày công của anh.”