Máy Ảnh Deardorff (
05/08/08)
Một trong những hăng chế-tạo máy chụp phim cỡ lớn nổi tiếng không những ở Mỹ mà c̣n khắp cả thế-giới là Deardorff, tên chính-thức là L. F. DEARDORFF & SONS, INC., trụ-sợ đặt tại 315 South Peoria St., Chicago, Illinois 60607.
Deardorff là một kỹ-nghệ gia-đ́nh. Laben Fisher Deardorff là người thành-lập công-ty và cũng là người sáng-chế ra máy ảnh Deardorff. Ông sinh-trưởng trong một nông-trại ở Prebble, Ohio, tháng 12 năm 1862. Nông trại có một trại cưa, do đó vào những lúc rảnh rỗi, cậu bé Laben dùng gỗ vụn bào, đục, chế biến thành đồ chơi, rồi dần dần, cậu khéo tay hơn, làm thành đồ dùng linh-tinh trong nhà. Năm 1882, khi trại cưa đóng cửa v́ lỗ lă, cậu bỏ đi Chicago t́m kế tiến thân. Sau khi học về kinh-doanh, làm hai ba hăng nhưng không có đâu ưng ư, cơ-duyên đưa đẩy, cậu xin được việc làm với ông Gayton A. Douglas, ông này có tiệm sửa chữa máy ảnh ở Chicago. Cậu học nghề sửa máy ảnh với ông Douglas.
Tại đây, Laben nghịch ngợm, chắp ghép hai phần của hai máy ảnh khác nhau (do Scoville Manufacturing Company và Adams Company chế-tạo) thành một máy thứ ba tiện-dụng hơn, ông Douglas gửi máy này cho Scoville xem, Scoville bèn mua bản-quyền, chế-tạo thành máy Scoville-Triad. Laben cũng chế-tạo một máy ảnh theo ư cậu, đưa ông Douglas coi và ông này bán bản-quyền cho ông W.F. Carlton một người sản-xuất máy ảnh, ông này bán bản-quyền lại cho Rochester Optical Company, hăng này lại bị Kodak mua lại... do đó Kodak sản-xuất máy này dưới tên Premo-View cho đến tận 1910. Laben được tặng lại một máy 6 1/2" x 8 1/2", kiểu máy do cậu chế-tạo.
Từ 1885 tới 1900, Laben làm việc cho vài công-ty nhiếp-ảnh nhưng bỗng nhiên ông lại chú ư đến ống kính và cộng-tác với Bausch & Lomb để cải-biến ống kính Zeiss Series II cho tiện-dụng hơn vào việc chụp ảnh làm bản kẽm, ông cũng chế ra một ống kính mờ (soft focus) để chụp chân-dung, rất thông-dụng hồi đầu thế-kỷ.
Năm 1904, Laben Deardorff mở riêng một cửa tiệm của ông ta, vừa bán dụng-cụ nhiếp-ảnh, vừa chụp ảnh, vừa sửa chữa máy ảnh.
Trong thời-gian này, ông chế-tạo được một máy phóng dùng ánh sáng hồ-quang (arc light), gồm hai pḥng tối, một pḥng gắn kẹp phim (easel), pḥng kia là nguồn sáng hồ-quang, cường-độ ánh sáng được tăng cường bằng cách gắn gương phản chiếu xung quanh.
Năm 1909, v́ t́nh h́nh tài-chính khó khăn, ông bán hăng cho Eastman Kodak (hăng bán lẻ, trực thuộc Kodak), ông tạm đi làm công, sửa chữa máy ảnh kiếm sống. Ba năm sau, ông cộng-tác với ông Heyer trong dịch-vụ sửa chữa dụng-cụ y-khoa. Rồi ông mua lại phần hùn của ông Heyer, biến nó thành tiệm sửa chữa dụng-cụ nhiếp-ảnh, dụng-cụ pḥng thí-nghiệm và dụng-cụ y-khoa.
Deardorff là một kỹ-nghệ gia-đ́nh, v́ những năm đầu, nhân-công là con ông : năm 1917, một người con của ông tên Merle nhập cuộc. Năm 1922, khi hăng bắt đầu bận rộn, hai người con sinh đôi của ông là James Russel và John Milton cũng nhập cuộc nữa để tăng-cường nhân-công đồng thời tiết-kiệm ngân-quỹ.
Năm 1920, máy Premo-View khan hiếm (máy này do ông chế kiểu trước kia, ngưng sản-xuất từ 1910), nhiếp-ảnh-gia cần máy mới, lại thêm ông giám-đốc của Chicago Architectural Photographing Company là Ed Erickson và giám-đốc hăng Kaufman and Fabry là Charlie Kaufman t́m đến ông (v́ ông đă từng sửa chữa máy ảnh và chế-tạo máy ảnh cho họ), ứng tiền trước cho ông để ông chế-tạo 10 chiếc máy view có phẩm-chất cao để họ chụp các cao-ốc ở Chicago, do đó ông bắt đầu bước vào ngành sản-xuất máy ảnh.
Deardorff sản-xuất 10 chiếc máy ảnh đầu tiên như thế nào ?
Ông có đầy đủ kiến-thức chuyên-môn để chế-tạo một chiếc máy ảnh chụp kiến-trúc, nhưng vạn sự khởi đầu nan... Về dụng-cụ, ông chỉ có một chiếc máy cưa phế-thải, một máy bào cũ, một máy đánh giấy nhám, một máy làm mộng (mua lại của một tiệm chế-tạo xe ngựa) và một máy sưởi cũ để xấy gỗ. Milton và Russel làm thợ mộc, Merle tiện và ven răng những con ốc đặc-biệt và làm càng, gọng... Những việc lẽ ra phải rập bằng máy th́ họ phải làm bằng tay v́ không có tiền mua dụng-cụ.
V́ không có tiền mua gỗ mahogany mới và tốt, Laben mua lại gỗ làm mặt bàn trong quán rượu phế-thải (là loại gỗ tốt; một đạo luật của tiểu-bang Illinois ra đời, cấm dùng ván gỗ làm mặt bàn quán rượu), cắt, ghép, nối, bào... để chế thành máy ảnh. Sau đó gỗ được đánh giấy nhám cho mịn, đánh vẹc-ni rồi đánh bóng bằng tay... bóng như mặt đàn dương-cầm. Các bộ-phận bằng kim-loại được cắt và dũa bằng tay rồi đánh bóng bằng giấy nhám nước, phẳng phiu và nhẵn nhụi như làm bằng máy...
Mười chiếc máy này được ứng tiền trước để làm, sau khi giao hàng, thân-chủ hài ḷng quá, họ đặt làm thêm năm chiếc nữa. Giá mỗi chiếc 150 $US, đắt gấp sáu lần chiếc máy view của Kodak thời đó là 25 $US. Đó là năm 1922. Sau này khi công việc phát-đạt hơn, dụng-cụ và máy móc được tăng-cường hơn và tiêu-chuẩn kỹ-thuật cũng tăng lên nhiều.
Tất cả máy ảnh Deardorff đều làm bằng gỗ, như ta đă biết. Nhưng không phải gỗ nào cũng dùng được. Gỗ phải là loại mahogany, đặt mua tại vùng rừng già Trung Mỹ, dùng loại thớ thẳng và nhuyễn (gỗ mahogany Phi-Luật-Tân thớ thô hơn nên nhẹ hơn và dễ bắt hơi ẩm). Gỗ này đă được hong khô ít nhất 7 năm. Sau khi chọn lựa, gỗ được chuyên chở trong khoang tàu có ḷ xấy trong suốt 2 tuần chuyên chở đến Mỹ, rồi lại được xấy nữa trong khi chuyên chở từ hải cảng về đến Chicago. Tại Chicago gỗ được cho "nghỉ xả hơi" 30 ngày cho quen với phong-thổ khí-hậu vùng Chicago trước khi được chọn lựa một lần nữa để đem ra cắt, xẻ... Bất cứ gỗ thanh gỗ nào dùng trong máy Deardorff cũng phải được hong khô và xấy trong 7 năm trước khi đem chế-tạo thành máy ảnh, để đoan chắc rằng chiếc máy ảnh mà bạn mua xứng đáng với thời-gian bảo-đảm mà hăng cam-đoan là 30 năm (tiện đây, chúng ta cũng nên tự hỏi xem bảo-đảm của những máy ảnh tối-tân và nổi danh nhất của năm 1995 như Contax, Hasselblad, Leica, Nikon, Rolleiflex... là bao lâu nhỉ ?).
(
Tiếp theo)
