Máy Ảnh Rolleiflex Song Kính
(05/08/08)



III. ÐIỂM QUA VỀ ỐNG KÍNH ROLLEI.

Hãng Rollei không bao giờ dùng ống kính tồi để trang-bị cho máy Rolleiflex. Chủ-trương của Rollei là chế-tạo chiếc máy ảnh có phẩm-chất tốt nhất, từ nguyên vật-liệu đến các cơ-phận, đến ống kính... Phải, nhất là ống kính !

Trước khi sản-xuất chiếc Rollei đầu tiên, Franke và Heidecke đã khảo-sát kỹ các ống kính của Mỹ và Ðức, sau đó họ quyết-định chọn ống kính của hãng Carl Zeiss.

Ống kính của Zeiss đã nổi tiếng từ 1889 và tất cả các hãng chế-tạo ống kính trên thế-giới, từ đó đến nay, TẤT CẢ, không trừ một hãng nào, mà không cóp kiểu ống kính của Zeiss, nhất là ống kính Carl Zeiss "Tessar" và "Planar" mà Rollei đã chọn để trang-bị cho Rolleiflex.

Tessar là ống kính có bốn thấu-kính, do tổ-hợp "Jenaer Glasswerk Schott & Gen", gồm những chuyên-viên thượng-thặng như Carl Zeiss, Ernst Abbe, Roderich Zeiss và Otto Schott (3)... chế-tạo những loại kính có tính truyền sáng cao, một kỹ-thuật hoàn-chỉnh về nấu kính, cắt kính, mài kính... và một truyền-thống về kiểm-phẩm, về thủ-thuật... mà không một hãng ống kính nào, của bất cứ nước nào có thể qua mặt nổi. Trụ-sở chính của Zeiss đặt tại Jena.

Khi thế-chiến thứ hai chấm dứt, Ðức bị phân chia thì Jena nằm tại Ðông Ðức. Vì không có nguồn cung-cấp ống kính Zeiss, nên Rollei ký hợp-đồng với Jos Schneider ở Kreuznach, Tây Ðức, mua ống kính "Xenar" và "Xenotar" trang-bị cho Rolleiflex. Ống kính Xenar đầu tiên bắt vào thân máy Rollei mang số 999 999, sản-xuất tháng 10 năm 1945. Cũng có một số máy Rollei, sau thế-chiến thứ hai, trang-bị ống kính Zeiss Opton Tessar (đây là một thành-phần của Carl Zeiss Jena di-cư sang Tây Ðức định-cư tại Opton sau khi Ðức bị phân chia năm 1945) của Tây Ðức (từ tháng 2-1946), phẩm-chất của ống kính Opton này không được đánh giá cao.

Từ đầu thập-niên 50, máy Rollei lại có thể trang-bị ống kính, Carl Zeiss "Planar" Ðông Ðức hoặc Schneider "Xenotar"/ "Xenar" Tây Ðức. Ống kính Planar và Xenotar nguyên-thủy chỉ cần năm thấu-kính; năm 1956 thấu-kính thứ sáu thêm vào mặt sau của ống kính có mục-đích chỉnh màu sắc cho ống kính thu nhận hình ảnh cho chính-xác hơn (thà thêm vào một thấu-kính để giữ nguyên công-thức ống kính như cũ, cho khỏi xáo trộn kỹ-thuật chế-tạo; màu sắc của phim ảnh màu nhờ vậy được hoàn-chỉnh hơn, còn hình ảnh và sắc-độ của ảnh đen trắng thì không có gì thay đổi).

Ðối với giới tiêu-thụ và sưu-tập, máy Rolleiflex trang-bị với ống kính Planar được ưa chuộng hơn (do đó giá máy cũng đắt hơn) so với ống kính Xenotar. Tại Ðức (và cả chính tại cơ-xưởng Rollei), người ta đã làm nhiều thử-nghiệm về hai loại ống kính, đem nhiều hình ảnh của hai ống kính, chụp ở nhiều điều-kiện ánh sáng, nhiều loại đề-tài, dùng nhiều loại phim, lấy hình ảnh ở giữa cũng như ở rìa tấm ảnh... phóng-đại lên nhiều lần và đem so sánh, kết-quả, họ nói hai ống kính "bên tám lạng, bên nửa cân"...

Giới tiêu-thu, có người thích khẩu-độ f/ 2.8 (tiêu-cự 80 mm) hơn f/ 3.5 (tiêu-cự 75 mm), cũng có người thích tiêu-cự 75 mm (khẩu-độ f/ 3.5) hơn tiêu-cự 80 mm (khẩu-độ f/ 2.8). Một số tập-san khoa-học kỹ-thuật nhiếp-ảnh cũng thử-nghiệm nữa và họ kết luận không khó khăn lắm, rằng ở độ mở tối-đa, ống kính f/ 3.5 cho hình ảnh xuất-sắc hơn ống kính f/ 2.8 "một sợi tóc" !

Năm 1933, do áp-lực của thị-trường, Rollei sản-xuất máy Rolleicord (1933-1976), giá máy nhẹ nhàng hơn so với Rolleiflex, vì máy chế-tạo giản-dị hơn và ống kính cũng "yếu" hơn một chút : ống kính trang-bị cho Rolleicord là Carl Zeiss Jena "Triotar" hoặc Jos Schneider "Xenar", cả hai đều là loại ba thấu-kính. Sau 1945 ống kính Triotar và Xenar mới được "tinh-hoá" (4). Tuy nói là yếu hơn so với ống kính, Planar, Xenotar... nhưng phẩm-chất của hai ống kính Triotar và Xenar còn sắc nét hơn rất nhiều so với ống kính cùng thời.

Năm 1959, Zeiss sản-xuất viễn-kính Carl Zeiss "Sonnar" tiêu-cự 135 mm f/ 4 trang-bị cho máy Tele-Rolleiflex (1959-1974), đây cũng là công-thức thực-hiện ống kính cho máy Hasselblad, Rolleiflex đơn kính phản chiếu sau này như SL66/ 66E, Rolleiflex SLX/ 6006/ 6002/ 6003/ 6008...

Năm 1961, Zeiss sản-xuất ống kính tầm rộng Carl Zeiss "Distagon" tiêu-cự 55 mm f/ 4 trang-bị cho máy "Wide Angle Rollei" (hoặc "Rollei Wide") (1961-1967), đây cũng là công-thức ống kính sau này thực-hiện cho một số lớn những máy danh tiếng kể trên.

Rollei cũng sản-xuất ống kính phụ, tự nó không tạo nên hình ảnh, nhưng gắn vào phía trước ống kính chụp của Rollei, nó phụ với ống kính Rollei, biến thành một tiêu-cự khác, tầm rộng hoặc viễn-kính. Ðó là :

* Ống kính phụ "Mutar", gắn vào ngàm kính lọc, có ba cỡ I, II và III, tương-hợp với ba cỡ ngàm kính lọc. Khi gắn, kính Mutar che phía trước cả ống kính nhắm lẫn ống kính chụp. Có hai loại Mutar :

* "Mutar 0.7" là ống kính phụ tầm rộng, gồm 4 thấu-kính, làm tăng góc độ thu hình khoảng 30%, biến ống kính Rollei thành một ống kính tầm rộng, tiện-dụng để chụp nội-ốc, phóng-sự, du-lịch...

* "Mutar 1.5" là viễn-kính phụ, gồm 5 thấu-kính, làm tăng tiêu-cự thêm 50%, biến ống kính Rollei thành một viễn-kính, tiện-dụng để chụp chân-dung, sinh-hoạt...

* Ống kính phụ Carl Zeiss "Magnar 4X", đường-kính khoảng 5 cm, dài khoảng 25 cm; làm tăng tiêu-cự ống kính Rollei lên 4 lần. Khi chụp, ta gắn ống kính Magnar 4X vào ống kính nhắm để lấy nét, sau đó gỡ ra, gắn vào ống kính chụp để thu hình. Có thể dùng cho ống kính f/ 3.5 hoặc f/ 2.8.

* Ống kính phụ Carl Zeiss "Duonar", làm tăng tiêu-cự ống kính Rollei lên 2 lần. Chỉ chụp những vật từ 3.6 m hoặc xa hơn, hình ảnh thu vào mặt phim là một hình tròn, đường-kính khoảng 45 mm, ống kính phải đóng tới f/ 5.6 hoặc nhỏ hơn để cho hình ảnh có độ nét sâu. Cách dùng cũng như trên.

Ống kính Rolleiflex, bất kể của Carl Zeiss hay Jos Schneider, bất kể tiêu-cự nào hay độ mở nào cũng có cùng một đặc-điểm như sau :

* Hình ảnh sắc nét.

* Chụp ảnh đen trắng, chi-tiết rõ ràng, sắc-độ điều-hòa, đen trắng phân-minh, mật-độ của sắc xám xúc-tích, tương-phản chắc chắn và đầy đủ.

* Về ảnh màu, các máy sản-xuất trước và trong thế-chiến thứ hai, hình ảnh có sắc nét, nhưng màu sắc không trung-thực lắm. Sau thế-chiến, tất cả ống kính đều được tinh-hoá, nên màu sắc trung-thực và phân-minh hơn. Các máy sản-xuất sau 1972/ 73 đều được tinh-hoá nhiều lớp, do đó màu sắc còn xuất-sắc hơn nữa.

(Tiếp theo)