Máy Ảnh Deardorff
(05/08/08)



Công-tác trù-hoạch cho cái máy phóng-sự Deardorff bằng gỗ bắt đầu từ đấy. Thời đó, máy phóng-sự do Mỹ sản-xuất chỉ có kiểu Folmer-Schwing/ Graflex và mấy hiệu máy nhỏ nữa. Những máy này việc chỉnh máy rất giới-hạn : nâng và hạ bửng trước và hạ cánh phản phía trước để dùng ống kính tầm rộng (tiêu-cự 110 mm hoặc dài hơn). Chiếc máy do Deardorff sản-xuất phải hơn tất cả những máy đó, và ông chế-tạo một cái máy cầm tay, có thể nâng hay hạ bửng trước, di-chuyển ngang, đồng-thời bẻ được bửng trước ở tất cả mọi vị-trí, lại có thể đẩy cánh phản dài ra đến ba lần chiều dài bình-thường... Hơn thế nữa, cánh phản đế máy (main bed) còn có thể thả xuống đến 45 độ cho ra khỏi tầm thu hình của ống kính rộng, bộ-phận chỉnh nét của ống kính đặt ở phía sau máy. Máy dùng phim 4" x 5", cũng có thể gắn lưng máy Graflok hoặc Graflex để chụp phim cuộn, cũng có thể gắn được kính trắc-viễn Kalart hoặc Hugo Meyer, có tương-hợp flash (rất nhiều hệ-thống tương-hợp cho rất nhiều loại flash vì bấy giờ flash chưa được tiêu-chuẩn-hóa). Sau này Merle Deardorff còn đặc-chế hệ-thống "cam" để lấy nét cho chính xác, cho từng loại ống kính (Deardorff đi trước cả kỹ-nghệ máy ảnh tới 15 năm, vì Graflex, máy làm bằng kim-loại, dùng hệ-thống "cam" này lần đầu tiên năm 1955).

Máy được đặt tên là TRIAMAPRO, viết tắt của "TRIple extension for AMAteur and PROfessional use" (đẩy xa tới ba lần, cho dân tài-tử và nhà nghề sử-dụng).

Khởi sự từ 1936, Deardorff sản-xuất khoảng 500 chiếc máy Triamapro và đình-chỉ năm 1949. Ðợt sản-xuất đầu, bửng sau của máy có kích thước 6 7/8" x 7 3/8", hai đợt sau, bửng sau nới rộng hơn tới 7" x 7 1/2" để lưng máy có thể quay tới bất cứ vị-trí nào (với đợt lưng cũ, nếu ta xoay lưng máy chéo góc thì 4 góc âm-bản bị che mất, không có hình ảnh; việc này không mấy cần thiết vì có ai muốn xoay lưng máy chéo bao giờ, nhưng Deardorff muốn chiếc máy do ông ta chế-tạo phải hoàn-hảo nên ông ta mới cẩn thận như vậy).

Năm 1940, có người hỏi Lewis Kellsey rằng Deardorff có sản-xuất máy Triamapro 5" x 7" không, ông ta trả lời liền :

Có chứ, ông muốn mấy chiếc, khi nào ?

Kết-quả là ông bố vợ lại phải chế kiểu máy Triamapro 5" x 7", tổng số máy sản-xuất là 2 chiếc !

Năm 1952 Laben F. Deardorff qua đời; năm 1962 Lewis L. Kellsey qua đời; John M. Deardorff mất năm 1969 rồi J. R. Deardorff cũng ra đi năm 1970... khiến Merle bị bó tay một thời-gian. Năm 1970 J. M. "Jack" Deardorff Jr. nhập cuộc, rồi con của ông là Stephen Deardorff vào tiếp sức... Truyền-thống kỹ-nghệ gia-đình lại tiếp-tục.

Hiện nay Jack Deardorff đang điều-khiển hãng. Ông ta vừa nhận được đơn đặt một số máy 16" x 20". Deardorff cũng bán được nhiều lưng máy 4" x 5"; vì một số nhiếp-ảnh-gia, đa số là nhiếp-ảnh-gia tài-tử, dùng lưng máy 4" x 5" vào thân máy 5" x 7" hoặc 8" x 10" để chụp ảnh 4" x 5", đỡ phải mua nguyên một dàn ống kính mới.

Giá cả một chiếc máy 8" x 10" Deardorff cũ, khoảng 1923-1925, tình-trạng bầm dập giá khoảng 400/ 500 $US, chiếc máy khoảng 1926-1951 (giá nguyên-thủy khi bán ra là 150 $US) bửng trước chưa "quay phải/ quay trái" được, giá từ 500 tới 1 000 $US; máy trong khoảng từ 1951 về sau, tình-trạng tốt giá khoảng 900 tới 1 000 $US. Máy đã được tân-trang (lột lớp vẹc-ni cũ, đánh vẹc-ni mới, sửa chữa các bộ-phận kim-loại nếu cần, xi lại, thay ốc mới, nút vặn mới nếu cần và thay buồng xếp mới...) giá từ 2 000 tới 2 500 $US.

Một chiếc máy mới, giá khoảng 3 900 $US, giá của hãng bán cho tiệm ảnh (giá bán xỉ) là 2 500-2 650 $US.

Trên đây là giá của thân máy không thôi, chưa kể ống kính. Và đây là máy sử-dụng trong việc chụp ảnh, không phải máy để sưu-tập !

Khi nhìn vào chiếc máy Deardorff là ta nhìn vào chiếc máy có truyền-thống, có 75 năm lịch-sử liên-tục, cạnh-tranh ráo riết và đối đầu trực-tiếp với những kiểu máy view thượng-đẳng bằng kim-loại của những hãng danh tiếng trên thế-giới như Arca, Linhof, Sinar... của Ðức và Thụy-Sĩ. Tất cả máy ảnh của Deardorff đều được kiểm phẩm thật chặt chẽ bởi ÔNG CHỦ Jack Deardorff trước khi đóng thùng gửi đi. Thành ra khi một nhiếp-ảnh-gia gắn chiếc Deardorff lên chân máy để chụp tấm hình đầu tiên, nó đã là một chiếc máy hoàn toàn hoàn-hảo, khẳng-định như vậy, không có điều gì phải rà xét lại hay nghi ngờ và vì nó được bảo-đảm 30 năm về vật-liệu cũng như về thủ-thuật và 10 năm về cái buồng xếp. Bảo-đảm này áp-dụng cho bất cứ sở-hữu-chủ thứ mấy (có những loại máy, bảo-đảm chỉ áp-dụng đối với người chủ thứ nhất mà thôi, còn thời-hạn thì ngắn hơn nhiều, rất nhiều).
Như vậy ta mới thấy khi sản-phẩm tốt, không nhất thiết sản-phẩm đó phải bằng kim-loại. Kỹ-nghệ máy ảnh Nhật-Bản đã giết chết gần như hầu hết các hãng máy ảnh trên thế-giới và mặc dù Nhật cũng sản-xuất máy ảnh bằng gỗ, kỹ-thuật cũng cao, mỹ-thuật cũng đẹp... nhưng kỹ-nghệ máy ảnh Nhật cũng không giết nổi kiểu máy ảnh bằng gỗ này của nhà Deardorff.

Tuy máy nhỏ và máy cỡ trung thịnh-hành, nhưng giới nhiếp-ảnh nhà nghề hoặc nhiếp-ảnh-gia chụp ảnh nghệ-thuật cũng vẫn phải dùng phim cỡ lớn và đó là lý-do tại sao những hãng chế-tạo máy cỡ lớn như Deardorff vẫn tồn-tại. Ngoài công-dụng nhiếp-ảnh, máy bằng gỗ tự nó đã là một tác-phẩm nghệ-thuật. Bạn thử nhìn một chiếc máy ảnh bằng gỗ, dù là máy sản-xuất cách đây 50, 70 năm, hoặc mới ra khỏi hãng hôm qua... mới thấy cái đẹp, cái đáng yêu của từng thanh gỗ chắp ghép lại với nhau, thấy những lớp vẹc-ni bóng như mặt đàn dương-cầm, thấy những phụ-tùng kim-loại sáng trưng, thấy những bộ-phận được trù-hoạch theo tỷ-lệ về kích thước, khối-lượng... chặt chẽ như một tác-phẩm kiến-trúc Hy-La... thì ta mới nhận chân được cái đẹp của chiếc máy gỗ. Ðó cũng là một lý-do tại sao nó tồn-tại.




Ðón đọc "Hồ-sơ cũ" về các loại máy Alpa, Canon, Contaflex, Contarex, Contax, Deardorf, Exakta, Graflex, Hasselblad, Ikoflex, Ikonta, Leica, Linhof, Minolta, Minox, Nikon, Praktica, Retina, Robot, Rolleiflex, Tessina, Voigtlander... của cùng tác-giả.

Ðây là bài viết của tác-giả Lê-Ngọc-Minh, tham-khảo từ nhiều nguồn tài-liệu khác nhau, nhưng không phải là tài-liệu dịch-thuật từ sách báo ngoại-quốc.

Khi xuất-bản thành sách sẽ có hình ảnh các máy in kèm.

© Lê-Ngọc-Minh, 1998.