|
|
|
|
Yếu tố tâm lý trong nhiếp ảnh nghệ thuật By Thái Minh Trung, M.D. ( 09/13/09)
Ða số người chụp ảnh
cho rằng, muốn có ảnh đẹp ta cần phải có những
máy ảnh và những “ống kính đắt tiền. Ít có ai nghĩ
rằng não bộ đóng một vai trò rất quan trọng trong
nhiếp ảnh nghệ thuật. Ðồng ý rằng máy ảnh đắt tiền
và những ống kính có khẩu độ lớn sẽ cho ta những hình
đẹp về kỹ thuật.
Những máy ảnh SLR
thuộc loại chuyên nghiệp hay bán chuyên nghiệp thường
giúp ta chụp được những tấm ảnh trong những
điều kiện ánh sáng khó khăn mà hình không
bị những đốm chấm (noise) nhiều. Ngoài ra nhu liệu
trong máy sẽ cho ra những tấm hình mà vùng sáng và vùng
tối không bị chênh lệch nhiều (good dynamic range). Ống
kính có khẩu độ lớn sẽ làm cho hình mờ và chủ thể
rõ nổi bật lên. Khẩu độ lớn làm cho những vùng mờ
(bokeh) nhìn rất đẹp mắt so với những ống kính rẽ với
khẩu độ nhỏ hơn. Ảnh Josephhoa (cannon 40D)
Tuy nhiên nắm vững về
kỹ thuật chỉ giúp cho ta có một tấm hình
rõ và màu sắc đẹp nhưng rất tiếc là
nó không giúp cho ta có được những tấm hình nghệ
thuật. Kỹ thuật chụp ảnh, cách chỉnh máy
ảnh và chọn ống kính cho thích hợp với điều kiện
chụp hình chỉ là những viên gạch nhỏ để xây dựng
nền tảng của lâu đài nghệ thuật. Trước khi xây cất
lâu đài, ta rất cần nền tảng đó. Thí dụ nếu ta không
thấu hiểu được cách đóng mở khẩu độ để điều
chỉnh độ mờ trước và sau chủ thể (depth of field, DOF)
thì cái “ống kính” $5,000 sẽ cho ra những hình không
khác gì cái ống kính rẻ tiền (kit lens). Ta tốn công sức
vác cái ống kính nặng cồng kềnh để trèo non lội suối,
về nhà đau lưng mấy ngày chưa hết mà hình thì không khác
gì cái máy nhỏ của người đi kế bên. Nếu ta không biết
chọn ống kính để chụp chân dung thì ta sẽ có nhiều
tấm hình đầu to mà người thì ... teo (khi dùng ống kính
wide angle)! Khi hoàn tất kiến thức về kỹ thuật xong rồi
thì ta mới bắt đầu xây dựng công trình nghệ thuật được. Chụp bằng máy ảnh Powershop 590 Cannon (lọai Du Lịch)
Ảnh dự thi PSA 2009 của Josephhoa
Nghệ thuật và
não bộ liên quan với nhau như thế nào? Não
bộ đóng một vài trò hết sức quan trọng trong
nhiếp ảnh nghệ thuật. Nếu không có não bộ
thì sẽ không có nghệ thuật. Não bộ
là bộ phận quan trọng giúp con người sáng tác
nghệ thuật và thưởng thức nghệ thuật. Não bộ là
nơi tích trữ những kinh nghiệm trong cuộc sống. Những
kinh nghiệm tình cảm đầu đời của con người ở dạng
hình ảnh. Những ước mơ của ta cũng ở dạng hình ảnh.
Trước khi biết nói, đứa bé quan sát nét mặt của mẹ
nó. Nó vui buồn theo nét mặt của người mẹ. Thật vậy,
nghiên cứu cho thấy hầu hết trẻ sơ sinh bị cận thị,
tầm nhìn của chúng chỉ vừa đủ để quan sát mặt người
mẹ. Khi lớn lên thì mắt dần dần trở lại bình thường. Ảnh Josephhoa (cannon 1Ds)
Hình ảnh là ngôn
ngữ sơ cấp và đầu tiên của loài người
dùng để cảm nhận và truyền đạt tình cảm. Hình ảnh
có tác động sâu sắc và trực tiếp lên tình cảm con người.
Ngôn ngữ có thể dùng để nói dối hay nói bóng nói gió
được, nhưng hình ảnh thì không. Hình ảnh rất trung thực
và có khả năng trực tiếp đi sâu vào lòng người. Hình
nghệ thuật phản ảnh một cách thâu gọn cái nhìn cuộc
sống của nhiếp ảnh gia. Khi người chiêm ngưỡng hình
cảm nhận giá trị tình cảm của hình, thì người đó
và nhiếp ảnh gia nói chuyện với nhau cùng một ngôn ngữ
vô lời. Bạn có biết không, phong cách chụp hình (style)
của bạn và sở thích nhìn hình của bạn tùy thuộc vào
rất nhiều yếu tố được lưu trữ trong não bộ của bạn
ngay từ lúc bạn còn bé. Những yếu tố đó là giáo dục,
văn hóa và môi trường sống. Ảnh được Huy chương Ðồng PSA năm 2009.(ảnh của Josephhoa)
Khi đề cập đến
hình nghệ thuật thì ta phải nói đến ánh
sáng. Ánh sáng ở não bộ là sự nhận thức. Ta không có
một tấm hình đẹp khi ta không nhận thức được vẻ đẹp
chung quanh ta. Nhận thức vẻ đẹp, nói về tâm lý, không
phải là một chuyện dễ làm. Khi ta lo âu, khi ta để những
phiền toái của cuộc sống chiếm lấy tâm hồn ta thì ánh
sáng ý thức bị tối dần. Ta có thể lái xe đi dọc bờ
biển, trước mặt ta là cảnh hoàng hôn thật đẹp, nhưng
vì tâm ta quá bận rộn lo nghĩ về những công việc căng
thẳng trong sở nên ta chỉ thấy có con đường trước mắt
mà không để ý đến cảnh đẹp. Vì thế việc làm trước
tiên khi ta muốn bước vào ngưỡng cửa nghệ thuật của
nhiếp ảnh là ta phải thực tập buông bỏ lo âu và thắp
sáng ngọn đèn ý thức trong tâm ta. Ta ý thức những diễn
biến chung quanh ta càng nhiều thì sự nhạy cảm trước
vẻ đẹp càng tăng theo. Chụp bằng máy Sony DSC-V3 lọai du lịch .(Ảnh của Khaly)
Ánh sáng là nụ cười
của nữ thần nghệ thuật. Khi không có nụ cười của
nàng chiếu cố thì ta sẽ không có hình để chụp. Ánh
sáng còn là tâm hồn của bức ảnh nghệ thuật. Mỗi loại
ánh sáng diễn tả một tâm trạng khác nhau. Ánh sáng từ
sau tới (back light) diễn tả một tâm trạng huyền bí, với
những vùng trong bóng tối gợi lên tưởng tượng của người
xem hình. Ánh sáng nghiêng chiếu xéo là loại ánh sáng đẹp
nhất trong nhiếp ảnh vì nó làm nổi lên những đường
nét của chủ thể. Nếu biết dùng đúng cách thì ta có
thể nhấn mạnh những đường nét đẹp (điểm mạnh) trong
vùng sáng và giấu những nét ta không thích (điểm yếu)
trong vùng ít sáng. Ánh sáng nghiêng về màu xanh của buổi
trưa nói lên sự nhẹ nhàng trong sáng. Ánh sáng nghiêng về
màu vàng của hoàng hôn diễn tả những tình cảm nồng
nàn, đắm đuối và tiếc rẻ. Ảnh Josephhoa (cannon 1Ds) Trình bày chủ thể
trong bức hình là một nghệ thuật cá nhân
đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa lý trí
và tình cảm. Người nghiên về lý trí
nhiều quá sẽ cấu tạo bức hình qua những đường
nét thẳng hàng, bối cảnh cực kỳ đơn giản và hay
chọn màu sắc tương phản. Ngược lại người nghiên về
tình cảm thì sẽ cấu tạo bức hình qua những đường
cong và nhiều màu sắc. Bối cảnh bức hình thì cầu kỳ
và phức tạp. Những bức hình chụp ở 2 thái cực tâm
lý này có thể gây ấn tượng nhưng khó tạo được một
cảm giác hài hòa trong tâm hồn người xem. Hình nghệ thuật
đòi hỏi sự cân đối của 2 yếu tố kể trên. Bức hình
nghệ thuật thường diễn tả tâm trạng và sở thích người
chụp. Nếu tâm hồn phức tạp và mâu thuẫn thì bức ảnh,
sản phẩm của tâm hồn, khó mà được hài hòa. Vì thế
muốn có hình nghệ thuật thì ta phải tập cho tâm ta tỉnh
lặng. Chính sự tỉnh lặng đó sẽ giúp ta có cặp mắt
nghệ thuật. Ảnh chụp bằng 10D Cannon . (Ảmh của Thái Kim Hùng)
Hôn nhân giũa lý trí
và tình cảm sẽ cho ra đời những đứa con có
tên là sáng tạo. Ảnh không thể gọi là nghệ
thuật nếu không có sự sáng tạo trong đó. Sáng tạo là
sự thay đổi không ngừng, nhưng mà thay đổi trong sự hài
hòa. Sáng tạo đi nghịch với lo âu. Người lo âu không
thích có sự thay đổi. Khi ta chụp hình với tâm trạng
lo âu người khác phê bình xấu thì hình ta sẽ bị đóng
khung trong khuôn khổ của ước định. Ta khó mà tạo được
sự ngạc nhiên thích thú ở người xem. Khi nói đến nghệ
thuật thì phải nói đến sự phóng khoáng tự do. Người
đam mê nghệ thuật không e ngại cởi bỏ những gì đã
được chấp nhận và tự tìm cho mình một hướng đi mới
lạ. Sự kết hợp của ánh sáng với vật thể sẽ cho ta
vô số bức hình có tiềm năng nghệ thuật. Cái hạn chế
của ta là ta có hiện diện lúc đó và có khả năng nhận
ra những khoảng không gian và thời gian có khả năng tạo
ra hình nghệ thuật hay không. Ảnh Josephhoa (cannon 1Ds)
Nói tóm lại máy ảnh
và ống kính đắt tiền chỉ tạo cho ta những phương tiện
thuận lợi chụp những tấm hình nghệ thuật. Chủ yếu
là cặp mắt và tâm hồn của người đứng sau máy ảnh
mới có thể tạo được hình nghệ thuật. Nói một cách
khác, khả năng nhìn cái mới lạ trong sự tầm thường
của đời sống hàng ngày mới giúp ta có được một tấm
hình nghệ thuật. Người đam mê nghệ thuật biết phối
hợp ánh sáng nhận thức với ánh sáng bên ngoài. Sự phối
hợp của 2 loại ánh sáng này có tiềm năng cho ta những
tấm hình nghệ thuật vô giá. Giá trị nghệ thuật của
ảnh là không ghi nhận lại vật thể mà dùng vật thể
và ánh sáng để diễn tả tâm hôn say mê của người chứng
kiến thẩm mỹ trong một giây phút ngắn ngủi. Với tác
phẩm nghệ thuật, nhiếp ảnh gia nghệ sĩ có ước mơ sống
lại trong cái vĩnh cửu của chân, thiện và mỹ. By Thái Minh Trung, M.D.
|
|
|
|
|