Baby in the Box, tấm h́nh thay đổi cả một đời người (Phần I)Phương Anh, phóng viên đài RFA (
12/14/08)
Kính chào quí vị và các bạn. Như thường lệ, vào mỗi sáng thứ ba, Phương Anh lại tái ngộ với quí vị và các bạn trong mục Câu Chuyện Hàng Tuần. Kỳ này, mời quí vị nghe chuyện rất lư thú và thật cảm động về một tấm h́nh mà đă làm thay đổi cả một kiếp người… Đó là tấm h́nh “Baby in the box” mà Phương Anh xin tạm dịch là “ Em bé trong chiếc hộp giấy”
Nhiếp ảnh gia Chick Harrity
Thưa quí vị và các bạn, vào ngày 21 tháng 5 vừa qua, tại Khách sạn Ritz – Carlton ở Washington D.C, một buổi lễ do White House News Photographer’s Association, xin tạm dịch là Hiệp Hội Phóng Viên Ảnh Ṭa Bạch Ốc, tổ chức, nhằm vinh danh và trao tặng giải thưởng “Thành Tựu Một Đời” cho nhiếp ảnh gia nổi tiếng Chick Harrity, người được đánh giá là có công và ảnh hưởng lớn lao đối với báo chí tại Hoa Kỳ cũng như trên toàn thế giới.
Trong buổi lễ vô cùng trọng đại này, có một người đă thay mặt toàn bộ giới báo chí và Hiệp Hội Phóng Viên Nhiếp Ảnh ṭa Bạch Ốc, và trước sự chứng kiến của tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush, cùng với gần 1000 quan khách tham dự, đă vinh dự trao tặng giải thưởng cao quí này cho nhiếp ảnh gia Chick Harrity, là thiếu nữ gốc Việt, có tên Nhanny Heil và tên Việt Nam của cô là Trần Thị Hết.
Người thiếu nữ này chính là em bé gái trong bức h́nh “Baby In The Box: Em Bé Trong Chiếc Hộp Giấy” mà ông đă chụp vào năm 1973, khi làm việc tại Việt Nam.
Tấm ảnh trắng đen nổi bật h́nh ảnh một em bé gái nhỏ nhoi, mặc phong phanh chỉ độc nhất chiếc áo trên người, nằm trong cái hộp giấy bằng các tông, tay em tḥ ra bên ngoài như đang nắm lấy tay anh trai của ḿnh, cũng nằm co quắp bên cạnh chiếc hộp ấy, và cái bát ăn xin th́ để bên cạnh.
Cả hai nằm trên nền gạch của đường phố Sàig̣n lúc bấy giờ… 32 năm sau, từ miền Bắc California, người nhiếp ảnh viên vẫn c̣n nhớ rất rơ mọi chuyện. Chúng ta hăy nghe ông thuật lại:
H́nh ảnh thương tâm
"Khi tôi làm việc cho Association Press, và được giao nhiệm vụ chụp h́nh trao trả tù binh, khi tốp người lính Mỹ cuối cùng được trao trả, năm đó là 1973, h́nh như tháng hai th́ phải. Tôi c̣n nhớ ngày tôi chụp tấm h́nh đó là ngày tôi được lệnh đến Dinh Độc Lập để chụp buổi họp báo của tổng thống Thiệu vào buổi sáng. Người tài xế chở tôi tới Dinh Độc Lập, khi xong việc, tôi trở về th́ đường phố kẹt xe quá, tôi quyết định đi bộ về văn pḥng của AP nằm ngay đường Nguyễn Huệ và Lê Lợi trong một ṭa nhà lớn cùng với NBC…gần đó là nhà hàng, các cửa tiệm…V́ văn pḥng của tôi nằm cuối cùng của ṭa nhà nên tôi đi ṿng phiá sau cho tiện…
Và trước khi tới cái góc nhà, đối diện với ṭa nhà, là khách sạn Continental, có rất nhiều trẻ con xin ăn, có quá nhiều trẻ em mồ côi…
Tôi bắt gặp một h́nh ảnh vô cùng thương tâm trên đường: một em bé gái nhỏ bé đang ngủ, nằm bên trong chiếc hộp giấy bằng carton, bên cạnh chiếc hộp là đứa bé trai, lớn hơn một tí, nắm lấy tay của em gái ḿnh tḥ ra, nằm co quắp, và chiếc tô dùng để ăn xin bên cạnh... Ánh sáng hoàng hôn hắt xuống thật tuyệt vời ..
Tôi vô cùng xúc động và lấy ngay chiếc máy ảnh Leica của ḿnh với ống kính 50 li, chụp chừng 6 hay 8 tấm ǵ đó, rồi vào văn pḥng ngay v́ tôi rất vội phải đi công tác ở Đà Nẵng. Tôi giao cho họ và nói đây là phim chụp họp báo và đây là cuốn phim chụp trẻ em xin ăn đường phố… 10 ngày sau, khi tôi từ Đà Nẵng trở về, một tấm biển có gắn hàng chữ đùa nghịch “No More Orphan Pictures” [được để ở bàn tôi], bởi v́ tấm h́nh đó khi AP phổ biến th́ trở thành “tin nóng hổi”- Breaking News Story cho các báo chí và các đài phát thanh ở Mỹ, đặc biệt là ở New York…"
Phong trào nhận con nuôi ở Việt Nam
Thưa quí vị và các bạn, khi được hỏi tại sao tấm h́nh đó lại làm cho mọi người ở Hoa Kỳ hết sức chú ư đến các em mồ côi ở Việt Nam, nhiếp ảnh gia Chick Harrity kể tiếp:
"Chuyện là như thế này, khi tấm h́nh đó được gửi về New York, mọi người đều rất thích, bởi v́ nó không giống những h́nh ảnh khác và nó được đăng trên tất cả các báo chí ở Hoa Kỳ và rất nhiều người đă liên lạc tới AP của chúng tôi để hỏi xem có cách nào nhận hai em bé đó làm con nuôi…
Các báo chí th́ viết thư cho AP chúng tôi ở Sài g̣n đề giúp xin địa chỉ của em bé đó. Họ cho biết rằng, có rất nhiều, rất nhiều gia đ́nh muốn giúp đỡ và nhận hai em bé đó làm con nuôi. Chính v́ thế mà tôi phải làm sao t́m lại được hai em bé đó…
Lúc bấy giờ, có vài người Việt Nam làm việc trong pḥng tối, tôi đưa cho họ bức h́nh và thuật lại mọi chuyện. Chỉ hai ngày sau, họ đă dễ dàng t́m ra gia đ́nh của em bé này v́ có nhiều người ăn xin ở gần chúng tôi làm việc lắm.
Khi gặp mẹ của em bé, bà cho biết chồng bà là một người lính đang đi chiến đấu. Bà có 5 đứa con trai và em bé trong chiếc hộp giấy là con gái út. V́ hoàn cảnh vô cùng nghèo khổ, lương chồng không đủ nuôi 7 miệng ăn, nên các con bà phải đi ăn xin trên đường phố. Tên của em là Trần thị Hết…
Tôi đă thuật lại mọi chuyện và cho bà biết rằng có những gia đ́nh ở bên Mỹ rất muốn nhận hai em bé trong bức h́nh làm con nuôi. Nhưng bà từ chối ngay lập tức, bà nói rằng cho dù hoàn cảnh khó khăn đến thế nào đi chăng nữa, bà phải giữ cho bằng được tất cả các con bà dưới một mái nhà. Và bà đă làm như thế..."
Cô bé năm xưa
Thưa quí vị và các bạn, thế rồi người nhiếp ảnh gia Chick Harrity có cơ hội gặp lại em bé trong chiếc hộp giấy hay không? Chúng ta hăy nghe ông kể tiếp:
"Khi tôi rời Việt Nam, tôi không bao giờ ngờ rằng sau này em lại được một gia đ́nh người Mỹ nuôi…Mười năm sau, tôi không c̣n làm việc cho Association Press nữa và trở thành phóng viên cho ṭa Bạch Ồc th́ một hôm, người bạn của tôi trong AP cùng làm việc ở Sài g̣n, gọi điện thoại báo rằng cô bé trong chiếc hộp giấy mà tôi chụp h́nh năm xưa sẽ có mặt tại ṭa Bạch Ồc để gặp tổng thống Reagan và mọi người sẽ sắp xếp cho tôi để gặp lại cô bé đó.
Đó là buổi đầu tiên tôi gặp lại cô bé ấy và biết được rằng cô được gia đ́nh bà Evelyn Heil nhận làm con nuôi từ năm 1974, khi em đến Houston chữa bệnh tim do một tổ chức từ thiện đem em sang từ Việt Nam…
Khi tôi gặp em lúc bấy giờ, trông em thật là bé nhỏ so với độ tuổi 12… Tôi trao cho em bức h́nh tôi chụp năm xưa nhưng em làm moị người và tôi rất ngạc nhiên v́ em từ chối nhận và rất là giận dữ…Tôi không hiểu v́ sao như thế… rồi thời gian trôi qua, trong ḷng tôi cứ tự hỏi về điều này…
Măi cho đến ngày hôm nay, sau 32 năm, kể từ ngày tôi chụp h́nh ấy, tôi mới thực sự giải tỏa được, th́ ra hồi ấy, trong trí óc ngây thơ của em, em sợ rằng nếu có ai nh́n thấy bức h́nh ấy, th́ họ sẽ bắt em trả về Việt Nam…Hôm nay, người thiếu nữ trao giải cho tôi đă hoàn toàn khác…"
Giải thưởng "Thành Tựu Một Đời"
A Surprise From Long Ago And Far Away. Cuộc hội ngộ bất ngờ giữa nhiếp ảnh gia Chick Harrity và Nhanny Heil Trần Thị Hết "Em bé trong chiếc hộp giấy" tại Ṭa Bạch Ốc với sự chứng kiến của Tổng thống George W. Bush và gần cả ngàn quan khách khác.
Thưa quí vị và các bạn, Chick Harrity – người nhiếp ảnh gia nổi tiếng, đă có gần 50 năm trong nghề, với 16 năm làm trong Associations Press, 10 năm làm Trưởng Pḥng Nhiếp Ẳnh của U.S. News và World Report và 33 năm chụp h́nh cho ṭa Bạch Ốc. Ông đă chụp rất nhiều h́nh qua nhiều đời tổng thống như John Kenney, Lyndon Johnson, Richard Nixon, Gerald Ford, Ronald Reagan, George Bush, Jimmy Carter, và Bill Clinton, những tấm h́nh của ông đều mang nhiều ư nghĩa và đi vào lịch sử.
Khi được trao giải cao quí "Thành Tựu Một Đời”, ông đă trả lời Hội Phóng Viên Ảnh ṭa Bạch Ốc rằng tất cả những tấm h́nh ông ghi lại trong 50 năm qua, mặc dù có giá trị đến đâu chăng nữa, đều không làm ông vui nhất và thích nhất là tấm h́nh “Baby In The Box” – Em bé trong chiếc hộp giấy. V́ thế, trong buổi lễ trao giải này ban tổ chức đă dành cho ông một sự bất ngờ… Ông kể lại giây phút ấy:
"Khi tôi đứng ở trên sân khấu cùng với tổng thống George W. Bush, tôi nghe vị chủ tịch của Hội Phóng Viên Nhiếp Ảnh ṭa Bạch Ốc nói với tổng thống Bush rằng. “Đừng di chuyển, hăy đứng yên!” Thông thường th́ ai mà nói như thế với vị tổng thống kiểu đó…
Tôi không hiểu chuyện ǵ đang xảy ra đây..và bỗng nhiên tôi nghe tiếng của người điều khiển chương tŕnh xướng danh tên tôi cùng với bức h́nh, và người đại diện trao giải là Nhanny Heil, cô bé trong bức h́nh năm xưa..
Tôi vô cùng bàng hoàng và xúc động…nước mắt dàn dụa trên mặt tôi... Cuộc hội ngộ diễn ra vô cùng bất ngờ…Tất cả mọi người có mặt hôm đó đều rơi lệ, ngay cả tổng thống Bush cũng vậy…
Sự kiện Trần thị Hết Nhanny trao giải cho tôi làm cho tôi càng tin tưởng rằng: đây là bằng chứng mà bức h́nh của tôi đă làm thay đổi một cuộc đời và hy vọng rằng sẽ có những trường hợp khác tương tự như thế… "
Thưa quí vị và các bạn, chắc hẳn quí vị và các bạn sẽ c̣n một vài điều thắc mắc rằng tại sao cô bé Trần Thị Hết lại được sang Mỹ năm 1974 để chữa bệnh tim rồi được gia đ́nh một người Mỹ nhận làm con nuôi?
Thế c̣n cha mẹ ruột cùng các anh trai của em ra sao? Và cuộc sống của cô Trần Thị Hết Nhanny hiện nay như thế nào? Mời quí vị và các bạn nghe tiếp vào kỳ sau.
Xin xem tiếp phần 2
