Như Cánh Vạc Bay
Lê-Minh (12/09/08)




Hằng năm cứ vào dịp tuần lễ trước ngày lễ Tạ Ơn, dân chúng thị trấn nhỏ Socorro, thuộc tiểu Bang New Mexico tổ chức tuần lễ hội đón chào đoàn Hạc và chim trời trở về tạm trú trốn tuyết mùa Ðông. Lễ hội này bắt đầu có từ năm 1988 và ngày càng thu hút thêm hơn 10,000 du khách tứ phương đến Socorro năm nay.

Khởi sự chuyến đi, chúng tôi dự tính đi săn Hạc ngay trong ngày nghỉ Lễ Tạ Ơn bằng đường bộ vì muốn tiết kiệm thì giờ. Từ Nam California lấy xa lộ 15 về hướng Bắc, đến Bartow chuyển qua xa lộ 40 hướng Ðông, sau cùng chuyển qua xa lộ 25 để
đến điểm hẹn. Ðoạn đường hơn 800 dậm Anh, khá dài, cần hơn 10 tiếng lái xe. Cá nhân tôi hơi do dự vì đoàn định “nhổ neo” đúng ngày Tạ Ơn.

Sau cùng, tôi quyết định đi bằng đuờng hang không đến Socorro, cắt ngắn được 2/3 thời gian di chuyển, giá vé máy bay cũng tương đối nhẹ trong lúc nền kinh tế Hoa Kỳ đang suy sụp, ít khách di chuyển trong dịp này.

Ðến phi trường Albuquerque, thủ phủ của tiểu bang New Mexico vào lúc 2 giờ trưa, cũng là giờ hẹn với nhóm bạn săn ảnh từ thành phố Houston, Texas bay qua. Chúng tôi lấy xe thuê, để đến địa điểm trước trời sập tối.

Ðoạn đường dài 90 phút từ Albuquerque đến Socorro. Cảnh núi rừng sa mạc trên đường đi khô cằn, hoang vu, cô quanh.

Thị trấn Socorro tương đối nhỏ, dân số khoảng 10,000, phần lớn là sắc dân Châu Mỹ La Tinh. Mặt chính của thị trấn chỉ có một dẫy phố dài khoảng 1 dậm Anh. Dọc đường với nhiều khách sạn, tiệm ăn và cơ sở cung cấp dịch vụ.

Các nhà nghiên cứu về Hạc cho biết có khoảng vài chục ngàn con Hạc từ vùng Bắc Mỹ, Canada, Siberia và Alaska tìm chỗ trú ẩn trong mùa Ðông, đã di chuyển xuống New Mexico hoặc Mexico để trốn tuyết. Vào mùa Xuân khoảng đầu tháng 3, tiết trời ấm áp đàn Hạc và chim trời sẽ quay về chốn cũ. Ðịa điểm săn Hạc cách Socorro khoảng 18 dặm Anh. Vùng Bosque Del Apache rộng khoảng 58,000 mẫu, được tiểu bang New Mexico qui định dành riêng cho chim trời trốn lạnh và các muông thú
được bảo vệ một cách có kế hoạch.

Chính quyền địa phương đã thiết lập hệ thống dẫn thủy nhập điền lấy nước từ sông Rio Grande dẫn vùng Bosque Del Apache, tạo thêm nhiều hồ cạn nhân tạo để có thêm chỗ cho chim trời đậu vào ban đêm. Ngoài ra, họ còn có kế hoạch trồng ngũ cốc, nhất là bắp sản xuất khoảng 1.5 triệu pound hang năm để nuôi chim trời trong những tháng tạm trú. Hòa bạn săn ảnh của tôi, người dành hết thời giờ rảnh rỗi trong thú săn hình. Ngoài những chuyến đi săn Hạc vùng Socorro, anh còn thường bay đi vạn dặm săn Hạc trắng trong mùa đông vùng Hakkaido, miền cực Bắc nước Nhật.

Sáng đầu tiên, dậy từ lúc 6 giờ sáng, đủng đỉnh ănsáng, chúng tôi đến địa điểm trời vừa sáng. Ðến nơi, biết mình đã “lỡ tầu” cho chuyến bay đi (fly out) của đàn vịt trời.

Ngày hôm sau, chúng tôi buộc phải dậy sớm hơn 1 giờ. Ðến địa điểm, trời vẫn còn tối, đàn vịt trời đậu kín mặt hồ. Khách đi xem chim (Bird Watcher) cũng như dân săn ảnh trang bị ống kính ngắn, dài đã đứng chật sàn “Flying Deck”, một địa điểm
được du khách chiếu cố nhất trong khu vực vàobuổi sáng. Hàng chục ngàn vịt trời (geese) đã ôn ào gọi nhaugiao động cả một góc rừng. Máy ảnh lớn, nhỏ từ du khách, người săn ảnh đã sẵn sàng đợi phút vỡ tổcủa đàn chim.


Mặt trời vừa ửng hồng trong bóng đêm, từ góc trời một mầu trắng phủ kín bầu không gian, đàn vịt trời từ bên hồ bên cạnh bay về hướng chúng tôi đang đứng, tất cả đàn vịt trước mặt vội vã tung cánh, cùng bay lên phủ kín không gian. Mọi người vội vã đưa máy ảnh lên trời bấm máy liên tục, mặc dù biết rằng chúng tôi không làm gì được những tấm hình quá “rối” như vậy. Nhưng cảm giác của người thưởng lãm khá thích thú khi nhìn thấy hình ảnh và tiếng động của hàng chục ngàn vịt trời cùng cất cánh một lúc.

Ðàn vịt trời đã rời bến đậu, để lại đàn Hạc sám trên mặt hồ cô quanh của buổi sáng. Giống Hạc tỏ ra nhàn hạ, không cần bay đi kiếm ăm sớm. Một số vỗ cánh như để làm nóng cơ thể, một số nhẩy múa đón mừng một ngày mới, sửa soạn cho chuyến đi
kiếm mồi.

Ðối tượng của giới săn ảnh là đi săn ảnh đàn Hạc lúc bay lên hay đáp xuống, nên giới săn ảnh vẫn còn đứng chật sàn “Flying Deck” sẵn sàng ghi nhận những chuyển động của đàn Hạc bay đi kiếm ăn. Hoà và tôi, mỗi người đem theo 2, 3 máy ảnh, một ống kính dài 600mm và nhiều ống kính từ 28mm đến 300mm. Dù có ống kinh dài, đôi lúc chúng tôi vẫn cảm thấy ống kính còn quá ngắn so với khoảng cách của những con Hạc đậu trên hồ.


Hòa đến Socorro săn hình Hạc vùng này hằng năm, anh thông thạo địa điểm, nhất là cách ghi nhận hình ảnh của đàn Hạc khi đi bay đi cũng như khi bay về (fly in) nơi tạm trú tại nhiều hồ nhân tạo chung quanh thị trấn Socorro.

Anh đã hướng dẫn tôi những điều căn bản khi thunhập hình ảnh con Hạc bay đi vào buổi sáng hoặcbay về chỗ đậu lúc chiều về.

“Anh Minh, nhìn mấy cô cậu Hạc phía bên tay trái, cổ bắt đầu thẳng tắp, nhìn trước nhìn sau. Khi thấy đầu Hạc bắt đầu hạ xuống thấp, mắt nhìn cảnh vật chung quanh là dấu hiệu của Hạc sắp bay đi. Sẵn sàng chưa ? ”, Hòa hỏi.

Tôi quay ống kính về phía đàn Hạc, bắt chợt một con hạc trong đoàn phóng chạy trên mặt nước, tung cánh bay lên, mấy con Hạc trong tư thế sẵn sàng vội vã bay theo. Tiếng máy hình chung quanh chỗ tôi đứng “nổ” liên tục cho đến khi đàn hạc xa khỏi ống kính.

Cách thức sửa soạn bay đi của Hạc, người săn ảnhđoán được lúc nào Hạc sẽ bay, để kịp thời đưa ống kính nhắm vào chủ đề. Tác động hai chân Hạc lướt nhanh trên mắt nước bắn bên tung toé, hai cánh vỗ liên tục cho đến khi bây bổng trên không
gian, là khoảng thời gian đẹp nhất cho giới săn hình chụp bắt.


Chiều đến, chúng tôi sửa soạn cho cảnh chim trời về bãi đậu. Ðàn vịt trời thường là nhóm sẽ bay về sớm vào lúc 3 giờ chiều. Tôi quay sang, đùa với Hoà “Vịt trời làm việc như công chức, 7 giờ sang bay đi tìm mồi và 3,4 giờ chiều đã quay về bãi đậu, làm náo loạn cả bầu trời.”. Cả hai cùng cười.

Tiếp theo sau là từng đoàn Hạc đủng đỉnh đi bay về. Cung cách bay về bến đậu cũng có khác thường. Bay trên mặt hồ, Hạc thường lượn một vòng chữ U, giảm bớt tốc độ trước khi hạ cánh. Hạc không dạn dĩ như Vịt trời. Chúng tôi đứng bên này mặt hồ, Hạc đậu bên đối điện với khoảng cách 300-500 thước, nên giới săn ảnh cần có ống kinh dài mới có thể ghi nhận được các chuyển động của loài Hạc.
Trong các loài chim muông, Hạc là giống chim có nét bay đẹp và kiêu sang. Hạc đã trở thành huyền thoại trong thi ca, âm nhạc và văn chương Việt Nam qua nhiều thi sĩ và đã được Phạm Duy, Phạm Ðình Chương .... phổ phạc đã biến những vần thơ
này trở bất hủ trong lòng người. Ðứng giữa trời mênh mông trong bóng chiều tà,
từng đàn Hạc lả lướt bay về, tôi vui hẳn lên, chợt nhớ Tiếng Sáo Thiên Thai của Thế Lữ:

Ánh xuân lướt cỏ xuân tươi,
Bên rừng thổi sáo một hai Kim Ðồng.
Tiếng đưa hiu hắt bên lòng,
Buồn ơi! xa vắng, mênh mông là buồn...
Tiên Nga tóc xõa bên nguồn.
Hàng tùng rủ rỉ trên cồn đìu hiu;
Mây hồng ngừng lại sau đèo,
Mình cây nắng nhuộm, bóng chiều không đi.
Trời cao, xanh ngắt. -- Ô kìa
Hai con hạc trắng bay về Bồng lai .....

“Trời cao, xanh ngắt. -- Ô kìa. Hai con hạc trắng bay về Bồng lai”. Vâng, chúng tôi đang đứng giữa chốn Bồng Lai của trần thế. Trong vần thơ Tống Biệt của Tản Ðà, thi sĩ đã nhắc nhở đến giấc mộng tình với nàng Chu Kiều Oanh ở tận trời Tây qua cánh Hạc bay:

Lá đào rơi rắc lối Thiên thai.
Suối tiễn oanh đưa những ngậm ngùi.
Nửa năm tiên cảnh.
Một bước trần ai.
Ước cũ duyên thừa, có thế thôi!.
Ðá mòn, rêu nhạt.
Nước chảy, huê trôi.
Cái hạc bay lên vút tận trời! ....

Tình yêu lãng mạng của Lưu Trọng Lư trong bài Một Mùa Ðông, cánh Hạc biểu tượng chi chia ly:

Giời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi;
Qua rồi muà ân ái:
Ðàn sếu đã sang sông.
Em ngồi trong song cửa
Anh đứng dựa tường hoa
Nhìn nhau và lệ ứa
Một ngày một cách xa.

Trời đã tối sẩm, mọi người cuốn gói rời khỏi trờichiều mơ mộng. Những giây phút tuyệt diệu qua đi, tôi như người chưa tỉnh mộng. Trong khoảnh khắc, cuộc đời sao đẹp thế. Ðàn Hạc quay về chốn nghỉ ngơi cho phép tôi về quá khứ, tiếc nuối những
ngày vui qua mau. Tôi tự hẹn lòng sẽ trở lại nơi chốn thanh bình Socorro trong mùa tới (12/08/08).



Ghi chú:
Trong tấm ảnh “Uyên Ương Vẫy Cánh”. Người săn may mắn chụp được trong lúc đôi Hạc bay sát nhau trong vị thế hoàn hảo nhất để cho người xem có cảm tưởng hạc có 4 cánh. Giây phút hiếm hoi nay có thể chỉ xây ra 1 lần trong đời người săn hình.