Lệ Liễu Nữ Nghệ Sĩ Ða Tài
Nguyễn Đạo Huân (11/12/08)




Nguyễn Thị Lệ Liễu - nữ nhiếp ảnh gia Việt Nam ở Hoa Kỳ, chị là tác giả lọat bài ký và ảnh " Hãy Ði Cùng Tôi ". Bằng nhiếp ảnh và ký sự, Lệ Liễu đưa chúng ta trở về quê hương Việt Nam một thời đã xa và cùng mời gọi mọi người cùng chia sẻ những cảm xúc của tác gia“Hãy đi cùng tôi” của Lệ Liễu là phóng sự của những dòng cảm xúc rất thật bất chợt vỡ òa sau thời gian gặp lại quê hương sau 32 năm xa cách.

Ngoài ảnh phóng sự, Lệ Liễu còn có những sáng tác ảnh thuộc thể loại nghệ thuật trìu tượng… Lệ Liễu có cách nhìn, cảm nhận như một nhà văn và viết phóng sự như một nhà báo. đôi khi chị còn làm thơ. Phải nói rằng Lệ Liễu là một nữ nghệ đa tài.

Ðặc biệt về thơ, Ðoàn Thị Thư viết về chị như sau: “Nguyễn Thị Lệ-Liễu thuộc thế hệ những người trưởng thành trước 1975 nhưng khởi viết sau 1975 ở hải ngoại. Trước 1975, Lệ-Liễu học Triết ở Ðại Học Văn Khoa Sài Gòn. Lệ-Liễu có năng khiếu cả về thơ văn lẫn nhiếp ảnh nhưng sáng tác rất ít. Năm 1979 Lệ-Liễu chỉ gửi độc nhất một bài thơ "Nhớ Người" đến tạp chí Văn Học ở Cali của nhà văn Võ Phiến, lập tức đã được văn giới đón chào như là một bài thơ hay. các sáng tác ảnh đã lồng vào giãi lụa chữ nghĩa độc đáo của chị. Thơ Lệ-Liễu nhẹ nhàng, dịu dàng, sáng tạo, và giàu hình ảnh, trong đó bài thơ “Những Ô Cửa Của Tôi” là một bài thơ dài và hay xin được trich một số đoạn như sau:

“Trái tim tôi là căn nhà có nhiều ô cửa.

Khi ngồi một mình tôi hay lẩn thẩn mở ra xem

Có ô màu hồng, màu xanh vui tươi, hy vọng.

Có ô màu tím, màu lam buồn bã, âm u.”...

Trong ô cửa thời thơ ấu

Có căn nhà với giàn nho xanh

Có mẹ tôi tóc búi, rất gần

Có buổi sáng theo anh lên núi hái sim,

Buổi chiều theo chị ra bờ sông bắt bướm.

Con bé có hai má phúng phính,

Là tôi.

Ô cửa có màu đen, màu trắng

Ô cửa nhuộm đầy nắng, phủ đầy mưa

Tôi hoài mở ra, đóng lại

Những ô cửa của tim tôi

Rồi thấy mình buồn bã

Tự hỏi

Khi tôi qua đời

Ai sẽ đóng mở những ô cửa cho tôi?

Trong một bài thơ khác cũng rất hay( có ảnh minh họa của Lệ Liễu kèm theo), đó là

CÁI BÓNG

Khi chào đời, một mình

Lúc nhắm mắt, một mình

Khoảng thời gian ở giữa,

cũng một mình.

Không, không phải

còn có cái bóng

theo tôi suốt cuộc đời

chia xẻ với tôi những điều câm lặng

Cái bóng của tôi

Hãy xem chị tâm sự về mối giao duyên giữa thơ và nhiếp ảnh: “Tôi thường hay làm thơ. Không phải vì tôi ôm mộng làm thi sĩ, nhưng vì những câu thơ hay bất chợt xuất hiện trong đầu óc tôi, rồi nhảy múa lộn xộn ở đó cho đến khi tôi bực mình sắp xếp lại theo thứ tự lớp lang và viết xuống. Thế là tôi có một bài thơ, có khi ngắn, có khi dài, có khi hay, có khi dở. Nhưng cũng là một bài thơ.

Chụp hình thì lại khác. Thấy cái gì hay hay, bắt mắt tôi cũng muốn chụp. Người, vật, lá, hoa, buildings, phong cảnh...bị tôi nhốt cả vào ống kính. Hình rửa ra, có tấm coi được, có tấm chán phèo. Nhưng cũng là hình.

Rồi đến khi thơ và hình lẫn lộn vào nhau. Có khi vì một câu thơ mà khiến tôi mang máy hình ra chụp. Có khi ngồi xem ảnh lại nghĩ đến những câu thơ. Thơ và ảnh, ảnh và thơ. Tôi xin được chia xẻ cùng các bạn ( Lệ Liễu)


Trang Nhiếp ảnh Văn Nghệ Tuần Báo với Lệ Liễu có cuộc trò chuyện sau đây:

NÐHUÂN: Xin kính chào chị Lệ Liễu, xin chị vui lòng cho đọc giả được biết đôi nét về tiểu sử của chị ? Chi bắt đầu chụp ảnh từ bao giờ ?

Lệ Liễu: Tôi bắt đầu chơi ảnh và gia nhập Hội Ảnh Việt Nam (HAVN-Houston) vào đầu năm 2002; đến tháng Bẩy 2003 thì được bổ nhiệm làm Hội Phó.

Năm 2004 tôi cùng một nhóm bạn ảnh thành lập hội Vietnam Photographic Art Society (VAPS) và giữ chức Hội Phó từ 2004 đến 2006. Từ năm 2005 tôi bắt đầu cọng tác với báo xuân Vietnam Houston Press, và với báo văn học trên mạng www.gio-o.com. Cùng với chồng tôi và một người bạn, chúng tôi thường xuyên tổ chức các cuộc triển lãm ảnh. Thỉnh thoảng chúng tôi cũng được mời tham gia các cuộc triển lãm ảnh thường niên của hội VPAS.

NDH: kỷ niệm nào đáng nhớ trong thời kỳ bắt đầu cầm máy ảnh ?

L L:Thuở mới cầm máy ảnh, tôi có tham dự vào những buổi đi săn ảnh do Hội Ảnh tổ chức, có nhiều kỷ niệm vui nhưng không có “đáng nhớ nhất”.

NDH: Các nhiếp ảnh gia nào của ngoại quốc và Việt Nam mà chị thấy thích nhất ?

L L: Tôi rất mến mộ các nhiếp ảnh gia lão thành của miền nam Việt Nam trước năm 1975 như Ðơn Hồng Oai, Cao Ðàm, Cao Lĩnh, Lê văn Khoa, Lê Ngọc Minh…nhưng không thật sự thích ai nhất. Có lẽ là vì tôi yêu thích thể loại Photojournalism và Documentary hơn là Landscape. Do đó các nhiếp ảnh gia mà tôi thích nhất là Henri Cartier-Bresson, Robert Doisneau với các ảnh sinh hoạt đường phố và Dorothea Lang với series hình về Depression. Những tấm hình này, nếu nhìn lâu, tôi có cảm tưởng là mọi thứ, mọi người đều chuyển động. Cảm xúc của những người trong ảnh được “nắm bắt” một cách tuyệt hảo.

NDH: Trong chuyến đi Việt Nam vừa qua thăm lại quê hương sau 32 năm dài xa cách, với chị Lệ Liễu kỷ niệm nào đáng nhớ nhất ?

L L:Năm 2007 tôi trở về Việt Nam sau 32 năm lìa xa. Phải nói là nhìn lại VN thật là ngỡ ngàng và cảm động.

Cảm động vì khi rời VN tôi tưởng sẽ không có ngày mình có thể trở về, sẽ không bao giờ đặt chân lên đất nước mình nữa. Ngỡ ngàng vì thấy mình như một người xa lạ, xa lạ ngay trên đất nước của mình. Cái cảm giác ấy khiến tôi thấy khó chịu lắm. Và khi trở về Nha Trang, đến trước căn nhà cũ của mình thì tôi thật muốn bật khóc. Ngay cả căn nhà của mình nay cũng không còn là của mình nữa. Mình lạc loài trên quê hương của mình. Nên chi buổi tối đầu tiên ở Hội An, mọi người đã ngủ, thành phố im lìm, ngồi một mình ngoài balcon khách sạn, tôi cứ thút thít khóc hơn hai tiếng đồng hồ. Sau đó thì thấy mình nhẹ nhõm hơn. Có lẽ đó là kỷ niệm đáng nhớ nhất trong suốt cuộc hành trình xuyên Việt của tôi.

NDH: Sau cuộc hành trình về lại VN vừa qua, chị có nghĩ rằng sẽ có một dịp khác trở về Việt Nam không ? và sẽ làm gì ?

L L: Có lẽ chồng tôi và tôi sẽ cố gắng để trở về thăm Việt Nam, ít nhất là một lần nữa. Vẫn còn nhiều nơi chúng tôi chưa có dịp đến, các tỉnh địa đầu ở miền Bắc, và các tỉnh miền Tây. Dĩ nhiên là tôi sẽ mang đầy đủ máy ảnh, ống kính theo và sẽ ráng ghi nhận, ráng chụp càng nhiều càng tốt. Hy vọng sẽ không bị làm khó dễ khi mang ảnh ra khỏi VN như lần vừa qua. Nếu có thể in sách catalogue được thì càng hay. Chúng tôi vẫn muốn có một quyển sách, để chơi thôi, và tặng bạn bè chứ bán thì chắc sẽ không ai mua.

NDH: Ngoài nhiếp ảnh, thơ, văn sở thich của chị là gì ?

L L: Tầm thường thôi, đọc sách, nghe nhạc, làm vườn, đi du lịch, đi lang thang đến các phố nhỏ ở miền quê (Texas), đi tắm biển. Tôi là người Nha Trang mà, thích biển lắm.

NDH: Chị có dự tính về nhiếp ảnh, văn, thơ nào trong tương lai ?

L L: Tôi không ôm mộng làm người nổi tiếng. Chụp ảnh khi bị cảm xúc thôi thúc mà thôi. Làm thơ, viết văn cũng vậy. Chỉ viết khi có cảm hứng. Nên chi tôi không có dự tính gì to tát. Có lẽ sẽ cùng với chồng tôi làm một cuộc triển lãm hình ảnh Việt Nam, những hình chúng tôi đã chụp trong chuyến hành trình xuyên Việt vừa qua.

Hiện nay tôi đang nghiên cứu ảnh thể loại Conceptual Photography, như bộ ảnh The Elevator Girls của cô nhiếp ảnh gia người Nhật Miwa Yanagi, cũng như thể loại Cinematography của Steven Meisel (fashion photographer). Các thể loại này đối với tôi còn rất mới mẻ và khó khăn, vì đòi hỏi nhiều tưởng tượng, suy nghĩ, và dàn dựng. Hy vọng là tôi sẽ “overcome” được những điều kiện này. Nếu được vậy, tôi lại sẽ có một cuộc triển lãm bộ ảnh Conceptual photos hoặc Cinematographic photos.

NDH: Xin được thay mặt BBT Văn Nghệ Tuần Báo Châu một lần nữa cám ơn nhiếp ảnh gia Nguyễn Thị Lệ Liễu đã đến với trang nhiếp ảnh bằng loạt bài phóng sự “Hãy Ði Cùng Tôi” trong những số báo vừa qua. Chúc Chị Lệ Liễu thành công trong việc thử nghiệm Conceptual photography. Hi vọng trong tương lai chị lại sẽ có những tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật trên trang nhiếp ảnh này.

L L: cám ơn ban biên tập VNTB và anh Ðạo Huân đã ưu ái dành nhiều trang báo cho hình ảnh và bài “Hãy Ði Cùng Tôi” trong tờ Văn Nghệ Tuần Báo Úc Châu. Hy vọng là không phụ lòng đọc giả của tuần báo.

Sydney – Australia 11/08

Nguyễn Ðạo Huân