|
Những V́ Sao Chợt Tắt
(05/29/08)
Năm 2004 vừa qua, bộ môn nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam tại hải ngoại vừa mất đi hai v́ sao sáng, đó là hai nhiếp ảnh gia Đơn Hồng Oai và Trần Đại Quang. Hai nhiếp ảnh gia Đơn Hồng Oai và Trần Đại Quang đă chứng tỏ tài năng và thành tích từ những ngày c̣n sinh hoạt nhiếp ảnh nơi quê nhà, cả hai đă để lại một sự nghiệp nhiếp ảnh đồ sộ, một tư cách trong sáng, b́nh dị và một gương xử thế đáng để cho nhiều người ảnh noi theo. Hai nhiếp ảnh gia này ra đi quả là một mất mát lớn cho nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam.
ĐƠN HỒNG OAI
(1929 2004)
Nhiếp ảnh gia Đơn Hồng Oai sinh năm 1929 tại Quảng Đông, Trung Quốc. Cha mẹ ông mất sớm, một gia đ́nh người bà con đem ông sang Việt Nam khi ông mới 3 tuổi. Ông lớn lên tại Chợ Lớn.
Có năng khiếu nghệ thuật, ông được cho theo học về hội họa với họa sĩ Cheong Kwen Cho, sau đó học nhiếp ảnh với nhiếp ảnh gia Tchen Fong Ku (Trần Phong Cừ), tại Xóm Củi, Chợ Lớn. V́ phải sớm tự lập, ông làm thợ ảnh cho mấy tiệm ảnh của Hoa Kiều vùng Chợ Lớn. Năm 1960, ông mở hiệu ảnh chân dung Xuân Điền, trước ở Chợ Lớn, sau dọn ra 67 đường Kư Con, Sài G̣n, 1960-1975.
Ḍng đời đưa đẩy, ông vừa làm ảnh mưu sinh, vừa sinh hoạt ảnh nghệ thuật. Trong thập niên 60, ông đă từng phóng ảnh dự thi quốc tế cho vài tên tuổi nhiếp ảnh lớn người Việt tại Sài G̣n. Ông thường sinh hoạt ảnh nghệ thuật với hội ảnh Tinh Vơ, Chợ Lớn; khoảng 1973 chuyển sang hội ảnh Nghĩa An, Chợ Lớn. Ảnh của Đơn Hồng Oai là loại ảnh chắp ghép bởi nhiều âm bản, theo kiểu tranh thủy mạc, do một nhiếp ảnh gia Hoa Kiều là ông Long Chin San (Lang Tĩnh Sơn) khởi tác tại Đài Loan, từ thập niên 50. Ngay từ thập niên 60, ông đă từng dự thi những cuộc thi ảnh tại Việt Nam và quốc tế, cho đến tháng 4-1975, chiếm hơn 300 huy chương Vàng, Bạc, Đồng và Huy tượng qua các cuộc thi ảnh đó, mà đa số là tại ngoại quốc. Đây không phải là một con số phóng đại.
Ông nguyên là giám khảo cuộc thi ảnh quốc tế, Hội Ảnh Tinh Vơ tổ chức lần thứ 1, Sài G̣n, 1973. Nguyên giám khảo cuộc thi ảnh quốc tế do HANTVN tổ chức, kỳ 2, Sài G̣n, 1974. Sau 1975 phụ trách chụp h́nh cho Pḥng Thông Tin Văn Hóa t/p HCM.
Vượt biên đến Mỹ năm 1981, ông cư ngụ tại San Francisco, California. Gia tài đem theo được là mấy ngàn âm bản mà ông chụp được tại Việt Nam trước đó.
Tại San Francisco, ông làm thư kư cho Hội Ảnh Hoa Kiều tại San Francisco, tiền bán thập niên 80. Giám khảo một số cuộc thi ảnh do HANTVN và Hội Ảnh Hoa Kiều tại San Francisco tổ chức khoảng đầu thập niên 80. Ông hướng dẫn một số lớp nhiếp ảnh cho Hội Ảnh Hoa Kiều tại San Francisco, 1981-1985 và cho Chi hội HANTVN tại San Jose khoảng cuối thập niên 90 và đầu 2000.
Ông đă từng sang Trung Quốc, Mông Cổ chụp ảnh nhiều lần, thường là cách một năm một lần, mỗi lần từ một tới ba tháng. Ảnh ông chụp tại Mông Cổ, triển lăm tại San Francisco, ông được chính phủ Mông Cổ chính thức mời sang chụp ảnh tại Mông Cổ 6 tháng, đài thọ mọi chi phí, 1983. Đổi lại, họ yêu cầu ông triển lăm ảnh tại Oulan Bator, thủ đô của Mông Cổ, 1984.
Đơn Hồng Oai là người ảnh nghệ thuật người Việt hoặc Hoa duy nhất sống bằng nhiếp ảnh nghệ thuật, tại Mỹ. Ông triển lăm và bán ảnh tại Fisherman's Wharf, San Francisco, California, không xa Ansel Adam's Gallery bao nhiêu. Trong thập niên 80 và 90, ông chiếm khoảng gần 300 huy chương Vàng, Bạc, Đồng và Huy tượng quốc tế tại hải ngoại. Đây cũng không phải là một con số phóng đại. Ông được tác giả Dave DeRoche giới thiệu "Images of Peace" trên tạp chí Photographer's Forum (USA, tháng 2 và 3, 1981); tác giả Marjorie McCloy giới thiệu "Another View of Vietnam" trên tạp chí Darkroom Photography (USA, tháng 11 1981); tác giả Michael More giới thiệu "Asian Millennium" trên tạp chí Camera Arts (USA, tháng 4 và 5-2004). Xin độc giả đánh chữ "don hong oai" vào internet để xem có bao nhiêu trang nhà đề cập đến ông.
Đơn Hồng Oai là nhiếp ảnh gia đoạt nhiều huy chương nhất trong số tất cả các nhiếp ảnh gia Việt hoặc Hoa sinh hoạt nhiếp ảnh tại Việt Nam hoặc hải ngoại.
Gần đến cuối đời, tài nghệ của Đơn Hồng Oai được mấy galleries vùng vịnh San Francisco chiếu cố. Tấm ảnh cỡ 11"x14" của ông giá đến hơn 2000 $ US một tấm. Ông là tác giả sách ảnh "Artistic Photo Album of Don Hong Oai", do ông tự in tại Trung Quốc, 1998. Năm 1998, ông bán 60 ảnh cho nhà xuất bản Book Citation, họ in sách ảnh "Photographic Memories - Don Hong Oai - Images from China and Vietnam", USA, 1999; sách này gồm hai ấn bản : ấn bản "thường", giá 65 $US và ấn bản "đặc biệt", giá 400 $US. Hai năm sau khi xuất bản, ân bản thường tăng giá gấp đôi, bốn năm sau tăng giá tới 300 $US một cuốn; ấn bản đặc biệt nay lên giá tới 1000 $US.
Nhiếp ảnh gia Đơn Hồng Oai tạ thế tại San Francisco, California ngày 8-6-2004, thọ 75 tuổi.
Ông nguyên hội viên Hội Ảnh Nghĩa An; HANTVN. Tước hiệu : A APA, 1972; A PSA; A RPS; A FIAP; F APA, 2000; F DCKBC; F FIAP; E IFKP; E CPA; E FIAP: E HKCC; SPMDBSC; F TVPA; Hon PFR; Hon E FKB; Hon E TVPA; Hon F PCKBC... với hơn 600 huy chương Vàng, Bạc, Đồng và Huy tượng qua những cuộc thi ảnh quốc tế.
TRẦN ĐẠI QUANG
(1933-2004)
Nhiếp ảnh gia Trần Đại Quang sinh năm 1933 tại Thừa Thiên. Ông nguyên là một Thiếu tá bác sĩ quân y QĐVNCH, làm việc tại Tổng Y viện Cộng ḥa. Khoảng giữa thập niên 60 ông giải ngũ và làm việc tại bệnh viện Chợ Rẫy, Chợ Lớn.
Ông là một đàn anh trong làng ảnh trẻ, cùng thời với các nhiếp ảnh gia Khưu Từ Chấn, Nguyễn Ngọc Hạnh, Nguyễn Bá Mậu... Sở dĩ chúng tôi dùng chữ "thế hệ trẻ", là so sánh thế hệ ông với thế hệ các nhiếp ảnh gia đàn anh như các cụ Nguyễn Cao Đàm, Nguyễn Mạnh Đan, Trần Cao Lĩnh, Phạm Văn Mùi... Ông sinh hoạt nhiếp ảnh từ đầu thập niên 60 và là đồng sáng lập viên Hội Ảnh Nghệ thuật Việt Nam tại Sài G̣n, 1969. Nguyên Tổng thư kư HANTVN, 1973-1975. Ông nguyên là giám khảo cuộc thi ảnh quốc tế do HANTVN tổ chức tại Sài G̣n, kỳ 1, 1972 và kỳ 2, 1974 và đă từng là thư kư danh dự cuộc thi ảnh quốc tế do HANTVN tổ chức tại Sài G̣n, Việt Nam, 1974. Thành viên Ban chấp hành Hội Nhiếp ảnh Việt Mỹ, Sài G̣n, 1969-1975 và đă nhiều lần triển lăm ảnh cùng các thành viên khác của Hội Nhiếp ảnh Việt Mỹ.
Sau biến cố 4-1975, Trần Đại Quang đi học tập cải tạo khoảng hơn 2 năm; ông và nhiếp ảnh gia Nguyễn Ngọc Hạnh đă có một thời gian ở chung trại cải tạo Long Thành. Vượt biên năm 1979, ông định cư tại Pháp; lấy bằng bác sĩ và hành nghề tại Pháp. Năm 1982, ông di cư một lần nữa sang Mỹ, định cư tại thành phố Framingham, học lại, lấy bằng bác sĩ và mở pḥng mạch tại thành phố Lowells, Massachusetts. Ông là người đă bảo trợ cho nhiếp ảnh gia LAT sang định cư tại Massachusetts, tháng 10-1997.
Năm 1967-68, khi tôi được gặp ông lần đầu tại Hội Việt-Mỹ Sài G̣n, ông Trần Đại Quang đă là một ngôi sao sáng trong làng ảnh, đă có nhiều thành tích quốc tế. Từ đó đến 1974, thỉnh thoảng chúng tôi có trở lại Hội Việt-Mỹ xem chấm thi, nghe hội thảo và tham dự các sinh hoạt ảnh khác, tôi được gặp ông nhiều lần hơn và có điều kiện hiểu ông hơn chút nữa. Ông vui vẻ, nhă nhặn... nói chuyện với những tay máy ảnh cũ mới, tất cả coi như bạn, không làm dáng, không đóng kịch... Tuy ông không phụ trách giảng dạy về nhiếp ảnh, nhưng nhiều người vẫn coi trọng ông như bậc thầy. Ảnh của ông có nhiều tấm rất độc đáo, chỉ cần xem ảnh của ông cũng đủ học được nhiều điều lư thú.
Năm 1982 tôi gặp ông lại tại tiểu Sài G̣n này. Sau một chuỗi những thăng trầm 1975-1982, con người ông vẫn lạc quan, b́nh dị, nhă nhặn và lịch thiệp như vậy. Đáp lời mời của HANTVN, mà thời đó, tôi là một thành viên trong ban chấp hành, ông bay từ Massachusetts sang California chấm thi nhiếp ảnh cho hội. Ông là giám khảo ba cuộc thi ảnh đẹp do HANTVN tổ chức tại quận Orange, California các năm 1982, 1983 và 1984; từng tham dự một số cuộc triển lăm ảnh tại California cùng HANTVN.
Trong sinh hoạt nhiếp ảnh quốc tế, ông đoạt 8 huy chương Vàng, trong đó có 3 huy chương Vàng PSA, 6 huy chương Bạc, 11 huy chương Đồng, trên 50 bằng Tưởng lệ Danh dự, 212 lần nhập tuyển trong các cuộc thi ảnh, triển lăm nhiếp ảnh quốc tế. Tác phẩm "Người lính chiến", ảnh đen trắng, chụp một quân nhân nhẩy dù VNCH, thực hiện bằng kỹ thuật phân sắc độ là một tác phẩm đă đem về cho ông nhiều huy chương cao quư của thế giới. Ông tự tay phóng lấy các ảnh đen trắng và phóng ở tŕnh độ kỹ thuật cao, làm nhiều tay ảnh đen trắng khác kính nể. Thỉnh thoảng ông cũng viết bài nhiếp ảnh, như "Kỹ thuật chớp sáng", 1970.
Ngày 16-9-2004, nhiếp ảnh gia Trần Đại Quang đă ra đi tại Boston, tiểu bang Massachusetts, thọ 71 tuổi.
Ông nguyên là hội-viên HANTVN, 1968. Ông đoạt các tước hiệu danh dự quốc tế : A PSHK; A PSEA; A TVPA; A MPC; A RPS; A FIAP; Hon NPAS; Hon Rosario; Hon FCA; Hon F CBA... và Hon F APA, 2000. Ông được Hội Ảnh Mỹ quốc vinh danh 3 sao PSA/ Pictorial, từ trước 1975.
|
